اصول اولیه حسابداری شامل قوانین یگانهای است که باید در تمام گزارشات مالی رعایت شود. این اصول اولیه حسابداری نوعی دستورالعملهای کلی هستند که حسابها و صورتهای مالی باید از آنها پیروی کنند. اگر چه امروزه هنوز اصول حسابداری پذیرفته شده جهانی و بین المللی وجود ندارد؛ اما به هر حال حسابداری نمیتواند بدون قاعده و چهارچوب باشد، به همین دلیل از یک سری اصول اولیه حسابداری پیروی میکند.
اصول اولیه حسابداری چیست؟
همانطور که اشاره کردیم، اصول اولیه حسابداری شامل قوانینی است که تمام حسابداران و حسابرسان در هنگام ارائه صورتها و گزارشات مالی باید رعایت کنند. حسابداری بر دو ستون بنا شده است : 1. مفروضات 2. قوانین. آشنایی با این اصول و قوانین در درک بهتر حسابداری به شما کمک خواهد کرد. حسابداری متشکل از مفروضات و اصول است که این مفروضات را با اصول حسابداری یاد میکنند. اصول اولیه حسابداری بر اساس یک الگوی خاصی میباشد که ستونهای اصلی دانش حسابداری بر آن میباشد.
داراییها، بدهیها، سرمایه، درآمد و هزینهها عناصر اصلی در اصول اولیه حسابداری هستند که در حسابداری آنها به صورت زیر تشریح شده اند:
داراییها
هرآنچه که بتوان برای آنها ارزش گذاری کرد، یعنی چیز که بتوان با ابزار پول، اندازه گیری کرد و همچنین آنرا رد و بدل کرد. به این چیز، دارایی گفته میشود. به زبان سادهتر، در دنیای اقتصاد، هر آنچه که به مالکیت کسی داده میشود، دارایی گفته میشود. مثل وجوه نقد، زمین، ساختمان، ماشین آلات، اوراق بهادار و … .
بدهی
بدهی یک نوع تعهدی است در برابر اشخاص حقوق یا حقیقی که ناشی از رویدادهایی است و شخص دریافت کننده خدمات یا دارایی، موظف به پرداخت یا تحویل کالا به شخص مقابل است. واحدهای تجاری بر اساس حجم فعالیتی که دارند، بدهیهای گوناگونی نیز دارند:
- بستانکاران 2. اسناد پرداختنی 3. وامها
سرمایه
زمانی که حرف از سرمایه میشود، افراد عادی تنها وجوه نقد را متصور میشوند، اما در حالی که سرمایه به تمام داراییهای جاری و غیر جاری نیز گفته میشود. مانند وجوه نقد، ماشین آلات، تجهیزات و … .
نکته: سرمایه با وجه نقد متفاوت است. سرمایه دارای عمری بیشتر است و صرف پیشرفت و توسعه شرکت میشود اما وجه نقد صرف رد و بدل مالی میشود.
درآمد به میزان مبلغی است که افراد به ازای انجام کار، خدمات و یا فروش تجهیزات یا خدماتی، دریافت میکنند. درآمد حاصل میزان بازدهی عملکرد فرد در طول زمان است؛ بدین معنا که هر چقدر واحد تجاری مربوطه بتواند، ارزش بیشتری را از لحاظ کیفی و کمی، تولید کند، درآمد بیشتری را خواهد داشت.
هزینهها
تمام شرکتها و واحدهای تجاری، برای ادامه دادن به مسیر پیش روی خود و ارائه خدمات بیشتر به مشتریان خود، موظف به پرداخت یک سری وجوهی هستند که باید صرف تولید و توسعه شود. این وجوه پرداختی را هزینه مینامند؛ مانند هزینه آب، برق، گاز، تلفن، حقوق و دستمزد و غیره. هزینهها میزان وجه نقد و دارایی را کاهش میدهند.
تا اینجا با یک سری اصطلاحات رایج در اصول اولیه حسابداری آشنا شدید. ادامه به تمام اصلهای حسابداری میپردازیم.
اصول اولیه حسابداری
تمام افرادی که فرآیند حسابداری را انجام میدهند باید به اصول اولیه حسابداری پایبند باشند. این اصول باعث بر جای ماندن و نظم دهی به دانش حسابداری شدهاند.
اصل تعهدی از اصول اولیه حسابداری
اصل تعهدی بر این اساس است که تراکنشها در حسابداری باید در دورههای زمانی که واقعاً رخ میدهد به جای اینکه جریان نقدی به صورت مصنوعی توسط جریانهای نقدی مرتبط با تاخیر یا به سرعت ایجاد شود، اهمیت دارد.
اصل محافظه کاری
اصل محافظه کاری، تمام حسابداران را موظف میکند که جدای از اینکه هزینهها و درآمدها را در اسرع وقت ثبت میکنند، باید درآمد و داراییها را فقط زمانی ثبت کنند که از وقوع آنها اطمینان کامل داشته باشند. اصل محافظه کاری ممکن است شیب سود را کم کند اما به گزارشات مالی حسابداران، اعتبار میبخشد و مدیران راحتتر میتوانند تصمیمگیری مالی کنند و چشم انداز مالی نیز داشته باشند. در کل باید انواع هزینهها از جمله هزینههای پیشبینی شده و هزینههای قانونی، را به سرعت تشخیص داده و ثبت کنند اما انواع و اقسام سود و درآمد را تنها زمانی که واقعاً رخ میدهد، شناسایی و سپس ثبت کنند.
اصل سازگاری از مهمترین اصول اولیه حسابداری
اصل سازگاری، یکی از اصلیترین اصول اولیه حسابداری است؛ این اصل بر این اساس است که زمانی شما یک روش و الگوی خاص حسابداری را برای کسبوکار خود، به پیش گرفتید، باید همان را تا یک بازه زمانی طولانی ادامه دهید و سپس در صورت تمایل روش یا الگوی سیستم حسابداری خود را تغییر دهید؛ در غیر این صورت نمیتوان نتایج مالی را مشاهده و بررس کرد.
اصل هزینه
زمانی که مدیران کسبوکار و واحدهای تجاری، هزینهای را برای خرید دارایی، پرداخت بدهی و یا هر چیزی دیگری میدهند، با ثبت کردن آن به صورت منظم و طی زمان، تمام هزینهها به صورت یکجا قرار میگیرند و میتوانند در مورد مخارج و وجوه نقد، تصمیمگیری کنند.
اصل موجودیت اقتصادی
موجودیت اقتصادی بر این اساس است که باید تمام مبادلات یک واحد تجاری با معاملات بین مدیران، کاملاً مجزا از یکدیگر باشد. این اصل از بروز مشکلاتی مثل اختلاط داراییها و بدهیها بین چندین کسبوکار جلوگیری میکند که همین مورد باعث مشکلات زیادی در هنگام حسابرسی صورتهای مالی یک کسبوکار میشود.
افشای کامل
اصل افشای کامل بر این اساس است که حسابدار باید تمام اطلاعاتی را که بر روی درک خواننده تاثیر میگذارد، در کنار صورتهای مالی یک واحد تجاری بگنجاند. استانداردهای حسابداری در تعیین تعداد زیادی از افشاهای اطاعاتی به شدت تقویت کردهاند.
اصل نگرانی، یکی از اصول اولیه حسابداری
اصل نگرانی، به این مفهوم اشاره دارد که یک واحد تجاری برای آینده قابل پیشبینی فعال باقی خواهد ماند. بدین منظور تشخیص برخی از هزینهها مثل استهالک را به دورههای مالی بعدی موکول میکنند؛ در غیر این صورت حسابدار باید کلیه هزینهها را یکجا شناسایی کند و هیچ یک از آنها را به تعویق نیندازد.